Thông tin về kết quả thực hiện nhiệm vụ cấp quốc gia thuộc Chương trình Phát triển thị trường KH&CN đến năm 2020 (tên nhiệm vụ: Hỗ trợ thương mại hóa hệ thống giám sát, cảnh báo tự động một số chỉ tiêu môi trường nước phục vụ nuôi tôm thâm canh nước mặn, lợ trong ao đất tại khu vực Đồng Bằng Sông Cửu Long; Mã số: TTKHCN.DA.12.2016)

1. RAS: ứng dụng các công nghệ tiên tiến của Công nghiệp 4.0

    RAS là cơ hội để ứng dụng các công nghệ tiên tiến của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, cụ thể là: công nghệ in 3D, robot, thiết bị không người lái, các cảm biến, trí tuệ nhân tạo, thực tế tăng cường/ thực tế ảo, thị giác máy tính, xử lý ảnh, Internet Vạn vật, …

    Từ thập niên 1990, nông nghiệp chính xác đã được biết đến và hiện nay 80 % máy nông nghiệp Châu Âu được bán ra đều có kết nối mạng. Từ đầu thế kỷ 21 những khái niệm mới lần lượt ra đời: nông trại chính xác, chăn nuôi chính xác và nuôi cá chính xác (2017).

Hệ thống nuôi trồng thủy sản tuần hoàn (recirculating aquaculture system, RAS), được Tổ chức FAO và Tổ chức EUROFISH khuyến cáo áp dụng để nuôi trồng thủy sản và tôm thẻ chân trắng.

Trong hệ thống này, nước thải nuôi tôm thoát ra từ bể nuôi được lọc cơ học để loại bỏ chất thải rắn, lọc sinh học, khử khí CO₂, cấp thêm ôxy và diệt khuẩn bằng UV hoặc ozone rồi sau đó tuần hoàn về bể nuôi. Bể có đường kính phổ biến từ 4 – 13 mét, đôi khi vẫn có thể làm lớn hơn.

Cấu trúc cơ bản của hệ thống nuôi trồng thủy sản tuần hoàn theo FAO và EUROFISH.

Giám đốc trung tâm khuyến nông của một tỉnh hàng đầu về nuôi tôm đã phát biểu trong một số hội nghị về nuôi tôm bền vững và công nghệ cao ở Bạc Liêu, TP. Hồ Chí Minh, … rằng nuôi tôm rất khó và vô cùng rủi ro, người nuôi tôm sau một đêm có thể là tỷ phú (nếu tôm còn sống và được thu hoạch) nhưng cũng có thể đi ăn mày (nếu tôm chết).

Một người nuôi tôm thành công (nguyên là một cán bộ khuyến nông) báo cáo điển hình và có câu nói trong tiếng thở dài rằng “nhưng nuôi tôm thì không di đâu được”, bởi vì lúc nào cũng phải canh chừng ao tôm, kể cả ban đêm. Một ví dụ là nếu thiếu ô xy trong vòng 10 – 15 phút (vì nhiều lý do và bất kể ngày đêm) thì con tôm đã ngất ngư hay chết rồi.

Một công ty nuôi tôm có tiếng nhưng nuôi tôm vẫn chết vì lấy nước đầu vào từ nguồn nước bị ô nhiễm do nước thải nuôi tôm không được xử lý của các trại nuôi tôm gần đó.

Sản lượng tôm hàng năm của Việt Nam

Để phát triển ngành công nghiệp tôm bền vững, xu hướng nuôi tôm siêu thâm canh (với mật độ > 2 kg tôm/ 1 m³ nước) đồng thời tuân thủ các tiêu chuẩn của môi trường sinh thái là tất yếu. Nuôi tôm siêu thâm canh bền vững phải được thực hiện trong hệ thống kín vì ở mật độ cao như vậy, mọi chỉ tiêu chất lượng nước, các thông số công nghệ và vận hành khác cần được giám sát và điều khiển.

Giải pháp điển hình của hệ thống kín chính là hệ thống nuôi trồng thủy sản tuần hoàn (recirculating aquaculture system, RAS), được Tổ chức FAO và Tổ chức EUROFISH khuyến cáo áp dụng để nuôi trồng thủy sản và tôm thẻ chân trắng.

RAS góp phần tăng giá trị, giảm chi phí và tác động môi trường.